A.
α. «Ο Ακουσίλαος[1] εξιστορεί πως συνέβη να πέσουν ρανίδες αίματος στη γη από τον ευνουχισμό του Ουρανού και από αυτές γεννήθηκαν οι Φαίακες 2fg 4 J. Άλλοι, όπως ο Ησίοδος, λένε ότι γεννήθηκαν οι γίγαντες. Και ο Αλκαίος επίσης, ο λυρικός ποιητής, λέει ότι οι Φαίακες γεννήθηκαν από τις σταγόνες αίματος του Ουρανού». fg 206 Lobel= 116 B. III 185.[2]
β.
«…άλλοι όμως λένε πως το δρεπάνι με το οποίο κόβουν τα στάχυα είναι της Δηώς (ἡ Δηώ, τῆς Δηοῦς[3]) της βασίλισσας του κάτω κόσμου. Η Δηώ έζησε κάποτε στο νησί αυτό από αγάπη για τη Μάκρη και δίδαξε τους Τιτάνες να θερίζουν τα πλούσια στάχυα »
Απολλώνιος ο Ρόδιος, Ἀργοναυτικά, Δ, 986-991
α. «Ο Ακουσίλαος[1] εξιστορεί πως συνέβη να πέσουν ρανίδες αίματος στη γη από τον ευνουχισμό του Ουρανού και από αυτές γεννήθηκαν οι Φαίακες 2fg 4 J. Άλλοι, όπως ο Ησίοδος, λένε ότι γεννήθηκαν οι γίγαντες. Και ο Αλκαίος επίσης, ο λυρικός ποιητής, λέει ότι οι Φαίακες γεννήθηκαν από τις σταγόνες αίματος του Ουρανού». fg 206 Lobel= 116 B. III 185.[2]
β.
«…άλλοι όμως λένε πως το δρεπάνι με το οποίο κόβουν τα στάχυα είναι της Δηώς (ἡ Δηώ, τῆς Δηοῦς[3]) της βασίλισσας του κάτω κόσμου. Η Δηώ έζησε κάποτε στο νησί αυτό από αγάπη για τη Μάκρη και δίδαξε τους Τιτάνες να θερίζουν τα πλούσια στάχυα »
Απολλώνιος ο Ρόδιος, Ἀργοναυτικά, Δ, 986-991
[1] Λογογράφος του 5ου αι. π. Χ. ένας από τους προδρόμους των Ελλήνων ιστορικών. Το έργο του Γενεαλογίαι άρχιζε με το Χάος και τη γένεση του ανθρώπου και τελείωνε με τον Τρωικό πόλεμο και το νόστο του Οδυσσέα. Το έργο του έχει περισσότερο θεολογικό και κοσμογονικό χαρακτήρα και απομακρύνεται από το πνεύμα της ιωνικής έρευνας.
[2] Σύμφωνα με τον Ησίοδο, Θεογονία, στίχοι 163 κ. ε. ο Κρόνος ευνουχίζει τον Ουρανό: από τις ρανίδες αίματος του ευνουχισμένου Ουρανού, που έπεσαν στη γη, γεννήθηκαν οι Ερινύες, οι Γίγαντες και οι Νύμφες οι Μελίες. Τα γεννητικά όργανα του Ουρανού ο Κρόνος τα πέταξε στον πόντο και από τον αφρό που τα περιέβαλε γεννήθηκε η Αφροδίτη. Ο M. L. West, Hesiod Theogony, Oxford 1966, σελ. 220, σχολιάζοντας το ησιόδειο κείμενο επισημαίνει ότι η γέννηση από χυμένο αίμα είναι συνηθισμένο μοτίβο στον μύθο.
[3] ἡ Δηὼ, τῆς Δηοῦς ονομασία της Δήμητρας. Βλ. Σοφοκλής, Ἀντιγόνη, 1121: Ἐλευσινίας Δηοῦς, Αριστοφάνης, Πλοῦτος 515.
Β.
Η Κέρκυρα καρπός του έρωτα του Ασωπού και της Μετώπης.
Πολλές αρχαιοελληνικές παραδόσεις αναφέρονται στο πώς πήραν το όνομά τους τα ελληνικά πέλαγα, στο πώς διαμορφώθηκαν τα νησιά και πώς κατοικήθηκαν από θεούς και ήρωες που έσμιξαν στις ακρογιαλιές τους με ντόπιες νύμφες. Την μυθική γενεαλογία της Κέρκυρας τη μαθαίνουμε από το Διόδωρο από το Αγύριο της Σικελίας
«Ο Ασωπός και ο Πηνειός ήταν παιδιά του Ουρανού και της Τηθύος… Ο Ασωπός εγκαταστάθηκε στον Φλειούντα του Άργους και παντρεύτηκε τη Μετώπη, τον κόρη του Λάδωνα: απέκτησαν δυο γιους, τον Πελασγό και τον Ισμηνό, και δώδεκα θυγατέρες: την Κέρκυρα,[1] τη Σαλαμίνα, την Αίγινα, την Πειρήνη, την Κλεώνη, τη Θήβη, την Τάναγρα, τη Θέσπεια, , την Ασωπίδα, τη Σινώπη, την Ορνία και τη Χαλκίδα. Από τα παιδιά του Ασωπού ο Ισμηνός ήρθε και εγκαταστάθηκε στη Βοιωτία, στο ποτάμι, που πήρε την ονομασία του από εκείνον. Την Σινώπη την άρπαξε ο Απόλλωνας και τη μετέφερε σε εκείνο τον τόπο στον οποίο χάρισε το όνομά της. Από τη Σινώπη και τον Απόλλωνα γεννήθηκε ο Σύρος και έγινε βασιλιάς των ανθρώπων, που ονομάστηκαν Σύροι. Την Κέρκυρα την άρπαξε ο Ποσειδώνας και τη μετέφερε στο νησί που ονομάζεται Κέρκυρα. Από τον Ποσειδώνα και την Κέρκυρα γεννήθηκε ο Φαίακας και από αυτόν πήραν το όνομά τους οι Φαίακες. Από τον Φαίακα γεννήθηκε ο Αλκίνοος, που οδήγησε τον Οδυσσέα πίσω στην πατρίδα του την Ιθάκη».
Διόδωρος Σικελιώτης[2], Βιβλιοθήκη 4. 72. 1
Πολλές αρχαιοελληνικές παραδόσεις αναφέρονται στο πώς πήραν το όνομά τους τα ελληνικά πέλαγα, στο πώς διαμορφώθηκαν τα νησιά και πώς κατοικήθηκαν από θεούς και ήρωες που έσμιξαν στις ακρογιαλιές τους με ντόπιες νύμφες. Την μυθική γενεαλογία της Κέρκυρας τη μαθαίνουμε από το Διόδωρο από το Αγύριο της Σικελίας
«Ο Ασωπός και ο Πηνειός ήταν παιδιά του Ουρανού και της Τηθύος… Ο Ασωπός εγκαταστάθηκε στον Φλειούντα του Άργους και παντρεύτηκε τη Μετώπη, τον κόρη του Λάδωνα: απέκτησαν δυο γιους, τον Πελασγό και τον Ισμηνό, και δώδεκα θυγατέρες: την Κέρκυρα,[1] τη Σαλαμίνα, την Αίγινα, την Πειρήνη, την Κλεώνη, τη Θήβη, την Τάναγρα, τη Θέσπεια, , την Ασωπίδα, τη Σινώπη, την Ορνία και τη Χαλκίδα. Από τα παιδιά του Ασωπού ο Ισμηνός ήρθε και εγκαταστάθηκε στη Βοιωτία, στο ποτάμι, που πήρε την ονομασία του από εκείνον. Την Σινώπη την άρπαξε ο Απόλλωνας και τη μετέφερε σε εκείνο τον τόπο στον οποίο χάρισε το όνομά της. Από τη Σινώπη και τον Απόλλωνα γεννήθηκε ο Σύρος και έγινε βασιλιάς των ανθρώπων, που ονομάστηκαν Σύροι. Την Κέρκυρα την άρπαξε ο Ποσειδώνας και τη μετέφερε στο νησί που ονομάζεται Κέρκυρα. Από τον Ποσειδώνα και την Κέρκυρα γεννήθηκε ο Φαίακας και από αυτόν πήραν το όνομά τους οι Φαίακες. Από τον Φαίακα γεννήθηκε ο Αλκίνοος, που οδήγησε τον Οδυσσέα πίσω στην πατρίδα του την Ιθάκη».
Διόδωρος Σικελιώτης[2], Βιβλιοθήκη 4. 72. 1
[1] Στο κείμενο του Διόδωρου η λέξη γράφεται με τη μορφή Κόρκυρα.
[2] Ο Διόδωρος από το Αγύριο της Σικελίας, που άκμασε τον 1ο αι. π. Χ. Ο Διόδωρος, όπως και άλλοι συγγραφείς της Ελληνιστικής Εποχής (323- 31 π. Χ.) έγραψε παγκόσμια ιστορία, που ονομάζεται Βιβλιοθήκη, σε σαράντα βιβλία. Επειδή μάλιστα έγραφε για ένα ευρύτερο κοινό, περιέλαβε στο έργο του και τη μυθική προϊστορία.
Γ.
«Οι Αργοναύτες στο ταξίδι του γυρισμού φτάνουν στη χώρα των Υλλήων (κοντά στις Δαλματικές ακτές)….Δεν βρήκαν όμως εκεί το βασιλιά Ύλλο, που η όμορφη Μελίτη γέννησε του Ηρακλή, στη χώρα των Φαιάκων. Ο Ηρακλής έφτασε στο παλάτι του βασιλιά Ναυσίθοου και στη Μάκρη (Μάκριν), την τροφό του Διονύσου, για να εξαγνιστεί από το φριχτό φόνο των παιδιών του. Εκεί ερωτεύτηκε και έκανε δική του τη νύμφη των υδάτων, την Μελίτη, κόρη του ποταμού Αιγαίου. Εκείνη του γέννησε τον αντρειωμένο Ύλλο. Όταν ο Ύλλος μεγάλωσε κι έγινε παλλικάρι δεν επιθυμούσε πια να ζει στο νησί αυτό κάτω από την εξουσία του αλαζόνα βασιλιά Ναυσίθοου. Έτσι συγκέντρωσε αρκετούς ντόπιους Φαίακες και με τη βοήθεια του Ναυσίθοου έφυγε και πήγε και εγκαταστάθηκε στην Κρόνια θάλασσα. Όμως εκεί τον σκότωσαν οι Μέντορες σε μια σύγκρουση για τα βόδια του αγρού του..»
Απολλώνιος ο Ρόδιος, Ἀργοναυτικά, Δ, 524-550
"Οι Αργοναύτες πέρασαν τη Θρινακία, το νησί του Ήλιου με τα ιερά βόδια, και έφτασαν στο νησί των Φαιάκων, την Κέρκυρα, που βασιλιάς ήταν ο Αλκίνοος. Από τους Κόλχους που τους καταδίωκαν κάποιοι, επειδή δεν μπορούσαν να βρούν το καράβι τους, την Αργώ, έμειναν και έζησαν στα Κεραύνια όρη. Κάποιοι άλλοι πήγαν στην Ιλλυρίδα και κατοίκησαν στα νησιά Αψυρτίδες. Μερικοί πήγαν στους Φαίακες όπου βρήκαν την Αργώ και ζήτησαν από τον Αλκίνοο να πάρουν τη Μήδεια. Αυτός απάντησε πώς, αν η Μήδεια έσμιξε με τον Ιάσονα, θα τη δώσει σ’ αυτόν. Αν όμως είναι παρθένα, θα τη γυρίσει πίσω στον πατέρα της. Η βασίλισσα Αρήτη όμως πρόφτασε και τους πάντρεψε. Έτσι οι Κόλχοι έμεινα μαζί με τους Φαίακες. Αργότερα ο Ιάσονας και η Μήδεια έφυγαν από το νησί[1]."
Απολλόδωρος ο μυθογράφος[2], Ι, 137-138
«Ο Τίμαιος υποστηρίζει ότι οι γάμοι του Ιάσονα και της Μήδειας έγιναν στην Κέρκυρα, αντίθετα ο Διονύσιος από τη Μίλητο ισχυρίζεται στο δεύτερο (β) των Αργοναυτών (32 fg 3 j) ότι έγιναν στο Βυζάντιο. Ο Αντίμαχος λέει πως έσμιξαν σε ένα ποτάμι στη Λύδη κοντά στη χώρα των Κόλχων»
Σχόλια στα Αργοναυτικά του Απολλώνιου του Ρόδιου στους στίχους 1153-54
Απολλώνιος ο Ρόδιος, Ἀργοναυτικά, Δ, 524-550
"Οι Αργοναύτες πέρασαν τη Θρινακία, το νησί του Ήλιου με τα ιερά βόδια, και έφτασαν στο νησί των Φαιάκων, την Κέρκυρα, που βασιλιάς ήταν ο Αλκίνοος. Από τους Κόλχους που τους καταδίωκαν κάποιοι, επειδή δεν μπορούσαν να βρούν το καράβι τους, την Αργώ, έμειναν και έζησαν στα Κεραύνια όρη. Κάποιοι άλλοι πήγαν στην Ιλλυρίδα και κατοίκησαν στα νησιά Αψυρτίδες. Μερικοί πήγαν στους Φαίακες όπου βρήκαν την Αργώ και ζήτησαν από τον Αλκίνοο να πάρουν τη Μήδεια. Αυτός απάντησε πώς, αν η Μήδεια έσμιξε με τον Ιάσονα, θα τη δώσει σ’ αυτόν. Αν όμως είναι παρθένα, θα τη γυρίσει πίσω στον πατέρα της. Η βασίλισσα Αρήτη όμως πρόφτασε και τους πάντρεψε. Έτσι οι Κόλχοι έμεινα μαζί με τους Φαίακες. Αργότερα ο Ιάσονας και η Μήδεια έφυγαν από το νησί[1]."
Απολλόδωρος ο μυθογράφος[2], Ι, 137-138
«Ο Τίμαιος υποστηρίζει ότι οι γάμοι του Ιάσονα και της Μήδειας έγιναν στην Κέρκυρα, αντίθετα ο Διονύσιος από τη Μίλητο ισχυρίζεται στο δεύτερο (β) των Αργοναυτών (32 fg 3 j) ότι έγιναν στο Βυζάντιο. Ο Αντίμαχος λέει πως έσμιξαν σε ένα ποτάμι στη Λύδη κοντά στη χώρα των Κόλχων»
Σχόλια στα Αργοναυτικά του Απολλώνιου του Ρόδιου στους στίχους 1153-54
[1] Ο κορμός της μυθολογικής αφήγησης σχετικά με την άφιξη στους Φαίακες και στο γάμο της Μήδειας υπάρχει και στα Ορφικά Αργοναυτικά, έργο γραμμένο σε ομηρική γλώσσα και σε δακτυλικό εξάμετρο. Για το έργο αυτό που εντάσσεται στα ορφικά έργα και για τη χρονολόγηση των έργων αυτών βλ. πρόχειρα A. Lesky, , σελ. 243-245
[2] Πρόκειται για το συγγραφέα του 1ου αι. μ. Χ., ο οποίος συνέταξε το έργο του πιθανόν με βάση ένα εγχειρίδιο της Ελληνιστικής εποχής, σε γλώσσα και ύφος όχι αττικά. Η αφήγησή του ξεκινάει από τον Ουρανό και τη Γαια και φτάνει ως την εποχή του Θησέα.
Δ.
Η Κόρινθος αποικίζει την Κέρκυρα. Το 734 π. Χ. ο Αρχίας ιδρύει την αποικία των Συρακουσών και ο Χερσικράτης της Κέρκυρας.
«Ο Βάκχις ήταν γιος του Διονύσου και ζούσε στην Κόρινθο. Οι απόγονοί του αποτελούσαν μια ονομαστή αριστοκρατική οικογένεια, η οποία εξορίστηκε από την Κόρινθο εξαιτίας του φόνου του Ακταίωνα. Αιτία της εξορίας στάθηκε το εξής γεγονός. Ο Μέλισσος απολάμβανε μεγάλες τιμές στην Κόρινθο, γιατί είχε ευεργετήσει τους Κορίνθιους και τους είχε σώσει από αφανισμό, όταν ο Φείδων, ο βασιλιάς του Άργους, είχε επιτεθεί στην πόλη τους .<….> κάποτε η οικογένεια των Βακχιαδών έκανε νυχτερινή επίθεση στο σπίτι του Ακταίωνα θέλοντας να τον αρπάξει. Οι γονείς του όμως πρόβαλαν σθεναρή αντίσταση και αποτέλεσμα της συμπλοκής ήταν να διαμελιστεί ο Ακταίωνας. Ο Μέλισσος, ενώ επρόκειτο να αρχίσει η εορτή των Ισθμίων, στάθηκε μπροστά στο βωμό και εκστόμισε βαριές κατάρες εναντίον των Κορινθίων σε περίπτωση που δεν έπαιρναν εκδίκηση για το φόνο του Ακταίωνα. Μόλις τελείωσε το λόγο του, ρίχτηκε στο διπλανό γκρεμό. Οι Κορίνθιοι φοβήθηκαν να αφήσουν το θάνατο του Ακταίωνα χωρίς εκδίκηση, αφού μάλιστα είχε δοθεί θεϊκό σημάδι και εντολή. Έτσι εξόρισαν από την Κόρινθο την οικογένεια των Βακχιαδών. Ένα μέλος της οικογένειας, ο Χερσικράτης, αποίκισε την Κέρκυρα, αφού έδιωξε τους Κόλχους που ζούσαν εκεί. Κι αυτοί πήγαν και εγκαταστάθηκαν στην απέναντι στεριά (Ήπειρο)».
Από τα αρχαία Σχόλια στα Ἀργοναυτικά του Απολλώνιου του Ρόδιου 3ος αι. π. Χ.
«Ο Τίμαιος[1] εξιστορεί πως ο Χερσικράτης, γόνος της οικογένειας των Βακχιαδών, αποίκισε την Κέρκυρα τετρακόσια χρόνια μετά τον Τρωικό πόλεμο». Fr. 53 M 1203
[1] Ο ιστορικός Τίμαιος από το Ταυρομένιο της Σικελίας έζησε τον 4/3ο αι. π. Χ. το έργο του αναφέρεται με τους τίτλους Ἰταλικά, Σικελικά ή Ἱστορίαι και η έκτασή του απλωνόταν σε 38 βιβλία. Τα πρώτα πέντε βιβλία περιελάμβαναν μια γεωγραφική επισκόπηση με στοιχεία εθνογραφικά, με διηγήσεις για ιδρύσεις πόλεων και παρουσίαση του αποικισμού του δυτικού ελληνικού χώρου.
«Ο Βάκχις ήταν γιος του Διονύσου και ζούσε στην Κόρινθο. Οι απόγονοί του αποτελούσαν μια ονομαστή αριστοκρατική οικογένεια, η οποία εξορίστηκε από την Κόρινθο εξαιτίας του φόνου του Ακταίωνα. Αιτία της εξορίας στάθηκε το εξής γεγονός. Ο Μέλισσος απολάμβανε μεγάλες τιμές στην Κόρινθο, γιατί είχε ευεργετήσει τους Κορίνθιους και τους είχε σώσει από αφανισμό, όταν ο Φείδων, ο βασιλιάς του Άργους, είχε επιτεθεί στην πόλη τους .<….> κάποτε η οικογένεια των Βακχιαδών έκανε νυχτερινή επίθεση στο σπίτι του Ακταίωνα θέλοντας να τον αρπάξει. Οι γονείς του όμως πρόβαλαν σθεναρή αντίσταση και αποτέλεσμα της συμπλοκής ήταν να διαμελιστεί ο Ακταίωνας. Ο Μέλισσος, ενώ επρόκειτο να αρχίσει η εορτή των Ισθμίων, στάθηκε μπροστά στο βωμό και εκστόμισε βαριές κατάρες εναντίον των Κορινθίων σε περίπτωση που δεν έπαιρναν εκδίκηση για το φόνο του Ακταίωνα. Μόλις τελείωσε το λόγο του, ρίχτηκε στο διπλανό γκρεμό. Οι Κορίνθιοι φοβήθηκαν να αφήσουν το θάνατο του Ακταίωνα χωρίς εκδίκηση, αφού μάλιστα είχε δοθεί θεϊκό σημάδι και εντολή. Έτσι εξόρισαν από την Κόρινθο την οικογένεια των Βακχιαδών. Ένα μέλος της οικογένειας, ο Χερσικράτης, αποίκισε την Κέρκυρα, αφού έδιωξε τους Κόλχους που ζούσαν εκεί. Κι αυτοί πήγαν και εγκαταστάθηκαν στην απέναντι στεριά (Ήπειρο)».
Από τα αρχαία Σχόλια στα Ἀργοναυτικά του Απολλώνιου του Ρόδιου 3ος αι. π. Χ.
«Ο Τίμαιος[1] εξιστορεί πως ο Χερσικράτης, γόνος της οικογένειας των Βακχιαδών, αποίκισε την Κέρκυρα τετρακόσια χρόνια μετά τον Τρωικό πόλεμο». Fr. 53 M 1203
[1] Ο ιστορικός Τίμαιος από το Ταυρομένιο της Σικελίας έζησε τον 4/3ο αι. π. Χ. το έργο του αναφέρεται με τους τίτλους Ἰταλικά, Σικελικά ή Ἱστορίαι και η έκτασή του απλωνόταν σε 38 βιβλία. Τα πρώτα πέντε βιβλία περιελάμβαναν μια γεωγραφική επισκόπηση με στοιχεία εθνογραφικά, με διηγήσεις για ιδρύσεις πόλεων και παρουσίαση του αποικισμού του δυτικού ελληνικού χώρου.
Ε.
Η Κέρκυρα εξελίσσεται σε μεγάλη οικονομική δύναμη της εποχής. Σχέσεις Μητρόπολης και Αποικίας (Κέρκυρας-Κορίνθου).
664 π. Χ.
«Η παλαιότερη ναυμαχία από όσες γνωρίζουμε έγινε μεταξύ των Κορινθίων και των Κερκυραίων. Έχουν περάσει διακόσια εξήντα χρόνια μέχρι το τέλος αυτού του πολέμου (του Πελοποννησιακού)»
Θουκυδίδης, Ἱστορίαι, Α, 13, 4
Ο Περίανδρος , τύραννος της Κορίνθου, γιος του Κυψέλου, θεωρήθηκε ένας από τους Επτά Σοφούς, κυβέρνησε από το 628/7 ως το 587/6. Η επικίνδυνη άνοδος της Κέρκυρας: διάρρηξη των δεσμών Μητρόπολης και Αποικίας.
Ο Ηρόδοτος[1] στο 3ο βιβλίο (Θάλεια) του έργου του συνεχίζει την περιγραφή της εκστρατείας του βασιλιά των Περσών Καμβύση στην Αίγυπτο. Πριν αφηγηθεί το τέλος του Πέρση βασιλιά παρεμβάλλει την αφήγηση της εκστρατείας των Λακεδαιμονίων εναντίον της Σάμου. Στην εκστρατεία αυτή συμμετέχουν και οι Κορίνθιοι. Έτσι η εξήγηση της έχθρας Κορινθίων-Σαμίων οδηγεί τον ιστορικό στη διερεύνηση της αντιπαλότητας Κορινθίων-Κερκυραίων. Η νουβέλα[2] του Περίανδρου-Λυκόφρονα εξηγεί την αντιδικία Κερκυραίων-Κορινθίων που υπήρχε ήδη τον 6ο αι. π. Χ.
"Ο Περίανδρος είχε δολοφονήσει τη γυναίκα του Μέλισσα, από την οποία είχε δύο παιδιά. Μετά το θάνατο της γυναίκας του τα παιδιά τα κάλεσε ο πατέρας της και παππούς τους Προκλής, τύραννος της Επιδαύρου. Ο παππούς τη στιγμή της αναχώρησής τους τα υποψιάζει για το φονιά της μητέρας τους. Ο μεγάλος δεν το παίρνει πολύ τοις μετρητοις , ο μικρός όμως ο Λυκόφρων, όταν φτάνει στην Κόρινθο αρνείται ακόμη και να μιλήσει του πατέρα του, γιατί τον θεωρεί ένοχο. Ο τύραννος ερωτά τον μεγαλύτερο πιεστικά να πει τι θυμάται και ο γιος του θυμάται τη φράση του παππού. Ο Περίανδρος τον διώχνει από το παλάτι και απαγορεύει στους Κορίνθιους να τον φιλοξενήσουν. Ο γιος περιφέρεται και κοιμάται στους δρόμους. Αφού επιχειρεί να τον μεταπείσει τον διώχνει από την Κόρινθο και τον στέλνει στην Κέρκυρα, την οποία είχε υπό τον έλεγχό του (ἐπεκράτεε γὰρ καὶ ταύτης 3. 52). Ο καιρός περνάει και ο Περίανδρος γέρος πια επιζητεί να συμφιλιωθεί με τον Λυκόφρονα, τον οποίο τον θεωρεί καταλληλότερο για διάδοχό του από τον άλλο γιο του. Του διαμηνύει πρώτα με απεσταλμένο να γυρίσει στην πατρίδα. Μετά την άκαρπη αποστολή στέλνει την κόρη του να τον μεταπείσει. Ο νεαρός Λυκόφρων δηλώνει ότι μόνο εάν ο ίδιος ο Περίανδρος πάει στην Κέρκυρα να τον βρει, θα δεχτεί να επιστρέψει και να αναλάβει την εξουσία. Μόλις οι Κερκυραίοι πληροφορήθηκαν ότι ο Περίανδρος θα πάει στην Κέρκυρα, δολοφόνησαν τον Λυκόφρονα."
Ο Περίανδρος τιμωρεί τους Κερκυραίους.
«Ο Περίανδρος ο γιος του Κύψελου, τύραννος της Κορίνθου, συνέλαβε τριακόσιους νέους, παιδιά επιφανών Κερκυραίων, και τα έστειλε στον Αλυάττη στις Σάρδεις για να ευνουχιστούν. Αυτοί που μετέφεραν τους νεαρούς Κερκυραίους προσέγγισαν και άραξαν στη Σάμο. Μόλις οι Σάμιοι πληροφορήθηκαν το λόγο της μεταφοράς τους στις Σάρδεις, πρώτα πρώτα συμβούλευσαν τους νεαρούς να προσπέσουν ικέτες στο ιερό της Αρτέμιδας, κι αυτοί δε θα ανέχονταν να τους σύρουν από το ιερό με τη βία. Επειδή όμως οι Κορίνθιοι εμπόδιζαν τους νεαρούς να πάρουν τροφή, οι Σάμιοι οργάνωσαν γιορτή την οποία τελούν ως τις μέρες μας με τον ίδιο τρόπο. Μόλις έπεσε η νύχτα, ενώ οι νέοι συνέχιζαν τις ικεσίες, οργάνωσαν χορούς νεαρών αγοριών και κοριτσιών και όρισαν να φέρνουν γλυκίσματα από σουσάμι και μέλι, για να παίρνουν οι νεαροί Κερκυραίοι και να τρέφονται. Αυτό γινόταν, ώσπου οι Κορίνθιοι φρουροί τους άφησαν και έφυγαν. Ύστερα οι Σάμιοι πήραν τους νέους και τους οδήγησαν πίσω στην Κέρκυρα.
Αν τώρα μετά το θάνατο του Περίανδρου οι Κορίνθιοι είχαν φιλικές σχέσεις με τους Κερκυραίους, δεν θα είχαν πάρει μέρος στην εκστρατεία εναντίον της Σάμου για το λόγο αυτό τρεις γενιές μετά. Αλλά από την εποχή που αποικίστηκε η Κέρκυρα είχε πάντα διαφορές με τους Κορίνθιους παρά τη συγγένειά τους. Για τους λόγους αυτούς είχαν μνησικακία εναντίον της Σάμου.»
Ηρόδοτος, ΙΙΙ, 48-49
[1] Βλ. Δ.Ν. Μαρωνίτης, Ηροδότου Ιστορία, Κλειώ, Αθήνα 1964
[2] Βλ. Δ. Ν. Μαρωνίτης, Ηρόδοτος, Επτά νουβέλες και τρία Ανέκδοτα, Αθήνα 1981.
664 π. Χ.
«Η παλαιότερη ναυμαχία από όσες γνωρίζουμε έγινε μεταξύ των Κορινθίων και των Κερκυραίων. Έχουν περάσει διακόσια εξήντα χρόνια μέχρι το τέλος αυτού του πολέμου (του Πελοποννησιακού)»
Θουκυδίδης, Ἱστορίαι, Α, 13, 4
Ο Περίανδρος , τύραννος της Κορίνθου, γιος του Κυψέλου, θεωρήθηκε ένας από τους Επτά Σοφούς, κυβέρνησε από το 628/7 ως το 587/6. Η επικίνδυνη άνοδος της Κέρκυρας: διάρρηξη των δεσμών Μητρόπολης και Αποικίας.
Ο Ηρόδοτος[1] στο 3ο βιβλίο (Θάλεια) του έργου του συνεχίζει την περιγραφή της εκστρατείας του βασιλιά των Περσών Καμβύση στην Αίγυπτο. Πριν αφηγηθεί το τέλος του Πέρση βασιλιά παρεμβάλλει την αφήγηση της εκστρατείας των Λακεδαιμονίων εναντίον της Σάμου. Στην εκστρατεία αυτή συμμετέχουν και οι Κορίνθιοι. Έτσι η εξήγηση της έχθρας Κορινθίων-Σαμίων οδηγεί τον ιστορικό στη διερεύνηση της αντιπαλότητας Κορινθίων-Κερκυραίων. Η νουβέλα[2] του Περίανδρου-Λυκόφρονα εξηγεί την αντιδικία Κερκυραίων-Κορινθίων που υπήρχε ήδη τον 6ο αι. π. Χ.
"Ο Περίανδρος είχε δολοφονήσει τη γυναίκα του Μέλισσα, από την οποία είχε δύο παιδιά. Μετά το θάνατο της γυναίκας του τα παιδιά τα κάλεσε ο πατέρας της και παππούς τους Προκλής, τύραννος της Επιδαύρου. Ο παππούς τη στιγμή της αναχώρησής τους τα υποψιάζει για το φονιά της μητέρας τους. Ο μεγάλος δεν το παίρνει πολύ τοις μετρητοις , ο μικρός όμως ο Λυκόφρων, όταν φτάνει στην Κόρινθο αρνείται ακόμη και να μιλήσει του πατέρα του, γιατί τον θεωρεί ένοχο. Ο τύραννος ερωτά τον μεγαλύτερο πιεστικά να πει τι θυμάται και ο γιος του θυμάται τη φράση του παππού. Ο Περίανδρος τον διώχνει από το παλάτι και απαγορεύει στους Κορίνθιους να τον φιλοξενήσουν. Ο γιος περιφέρεται και κοιμάται στους δρόμους. Αφού επιχειρεί να τον μεταπείσει τον διώχνει από την Κόρινθο και τον στέλνει στην Κέρκυρα, την οποία είχε υπό τον έλεγχό του (ἐπεκράτεε γὰρ καὶ ταύτης 3. 52). Ο καιρός περνάει και ο Περίανδρος γέρος πια επιζητεί να συμφιλιωθεί με τον Λυκόφρονα, τον οποίο τον θεωρεί καταλληλότερο για διάδοχό του από τον άλλο γιο του. Του διαμηνύει πρώτα με απεσταλμένο να γυρίσει στην πατρίδα. Μετά την άκαρπη αποστολή στέλνει την κόρη του να τον μεταπείσει. Ο νεαρός Λυκόφρων δηλώνει ότι μόνο εάν ο ίδιος ο Περίανδρος πάει στην Κέρκυρα να τον βρει, θα δεχτεί να επιστρέψει και να αναλάβει την εξουσία. Μόλις οι Κερκυραίοι πληροφορήθηκαν ότι ο Περίανδρος θα πάει στην Κέρκυρα, δολοφόνησαν τον Λυκόφρονα."
Ο Περίανδρος τιμωρεί τους Κερκυραίους.
«Ο Περίανδρος ο γιος του Κύψελου, τύραννος της Κορίνθου, συνέλαβε τριακόσιους νέους, παιδιά επιφανών Κερκυραίων, και τα έστειλε στον Αλυάττη στις Σάρδεις για να ευνουχιστούν. Αυτοί που μετέφεραν τους νεαρούς Κερκυραίους προσέγγισαν και άραξαν στη Σάμο. Μόλις οι Σάμιοι πληροφορήθηκαν το λόγο της μεταφοράς τους στις Σάρδεις, πρώτα πρώτα συμβούλευσαν τους νεαρούς να προσπέσουν ικέτες στο ιερό της Αρτέμιδας, κι αυτοί δε θα ανέχονταν να τους σύρουν από το ιερό με τη βία. Επειδή όμως οι Κορίνθιοι εμπόδιζαν τους νεαρούς να πάρουν τροφή, οι Σάμιοι οργάνωσαν γιορτή την οποία τελούν ως τις μέρες μας με τον ίδιο τρόπο. Μόλις έπεσε η νύχτα, ενώ οι νέοι συνέχιζαν τις ικεσίες, οργάνωσαν χορούς νεαρών αγοριών και κοριτσιών και όρισαν να φέρνουν γλυκίσματα από σουσάμι και μέλι, για να παίρνουν οι νεαροί Κερκυραίοι και να τρέφονται. Αυτό γινόταν, ώσπου οι Κορίνθιοι φρουροί τους άφησαν και έφυγαν. Ύστερα οι Σάμιοι πήραν τους νέους και τους οδήγησαν πίσω στην Κέρκυρα.
Αν τώρα μετά το θάνατο του Περίανδρου οι Κορίνθιοι είχαν φιλικές σχέσεις με τους Κερκυραίους, δεν θα είχαν πάρει μέρος στην εκστρατεία εναντίον της Σάμου για το λόγο αυτό τρεις γενιές μετά. Αλλά από την εποχή που αποικίστηκε η Κέρκυρα είχε πάντα διαφορές με τους Κορίνθιους παρά τη συγγένειά τους. Για τους λόγους αυτούς είχαν μνησικακία εναντίον της Σάμου.»
Ηρόδοτος, ΙΙΙ, 48-49
[1] Βλ. Δ.Ν. Μαρωνίτης, Ηροδότου Ιστορία, Κλειώ, Αθήνα 1964
[2] Βλ. Δ. Ν. Μαρωνίτης, Ηρόδοτος, Επτά νουβέλες και τρία Ανέκδοτα, Αθήνα 1981.
Στ.
Η Κέρκυρα τις παραμονές των Περσικών πολέμων: Θερμοπύλες- Σαλαμίνα [1]
Στο συνέδριο που έγινε το 481 π. Χ. στον Ισθμό της Κορίνθου από πολλές ελληνικές πόλεις- κράτη ενόψει της επερχόμενης περσικής απειλής αποφασίστηκε να σταμα-τήσουν οι εχθροπραξίες μεταξύ των Ελλήνων (όπως για παράδειγμα μεταξύ Αθηναίων και Αιγινητών), να σταλούν κατάσκοποι στην Ασία, για να εξακριβώσουν τη δύναμη του Πέρση βασιλιά, και τέλος να στείλουν απεσταλμένους στη Γέλα της Σικελίας, στην Κέρκυρα και στην Κρήτη για να ζητήσουν βοήθεια.
« Οι Κερκυραίοι άλλη απάντηση έδωσαν στους αγγελιοφόρους και άλλα έπραξαν… Οι Κερκυραίοι υπόσχονταν και να στείλουν βοήθεια και να αγωνιστούν λέγοντας μάλιστα πως δεν μπορούν να ανεχτούν να καταστρέφεται η Ελλάδα. Η δική της αποτυχία θα σημάνει και τη δική τους υποδούλωση την επόμενη κιόλας μέρα. Έπρεπε λοιπόν να βοηθήσουν όσο μπορούσαν. Όμως, όταν ήρθε η ώρα να βοηθήσουν, άλλα είχαν στο νου τους: εξόπλισαν εξήντα πολεμικά πλοία και με βαριά καρδιά ανοίχτηκαν στο πέλαγος και όταν έφτασαν στην Πελοπόννησο, κοντά στην Πύλο και στο Ταίναρο σταμάτησαν τα καράβια τους αναμένοντας με ανησυχία την έκβαση του πολέμου. Δεν είχαν ελπίδες πως οι Έλληνες θα νικήσουν αλλά ότι ο Ξέρξης θα κυριαρχούσε και θα εξουσίαζε ολόκληρη την Ελλάδα. Αυτή την τακτική ακολούθησαν για να μπορούν να λένε στον Πέρση τα εξής : «Βασιλιά, εμείς, παρόλο που οι Έλληνες προσπάθησαν να μας προσεταιριστούν στον πόλεμο αυτό και διαθέτουμε πολύ μεγάλη δύναμη και θα μπορούσαμε να προσφέρουμε τα περισσότερα πλοία, μετά την Αθήνα φυσικά, δε θελήσαμε να εναντιωθούμε σε σένα και να κάνουμε κάτι που θα σε δυσαρεστήσει». Με τέτοια λόγια ήλπιζαν να αποκομίσουν περισσότερα οφέλη από τους άλλους κι αυτό , πιστεύω, θα γινόταν. Για τους Έλληνες από την άλλη επινόησαν μια δικαιολογία την οποία και χρησιμοποίησαν. Στις κατηγορίες δηλαδή που διατυπώθηκαν γιατί δεν έσπευσαν να βοηθήσουν οι Κερκυραίοι ισχυρίστηκαν ότι εξόπλισαν εξήντα τριήρεις, όμως τα μελτέμια τους εμπόδισαν να περάσουν τον κάβο Μαλιά (Μαλέα): αυτός και ήταν ο λόγος που δεν έφτασαν στη Σαλαμίνα και δεν πήραν μέρος στη ναυμαχία και όχι η κακή τους πρόθεση. Με αυτά τα τεχνάσματα απαλλάχτηκαν από τις πιέσεις των άλλων Ελλήνων»[2].
Ηρόδοτος, Ιστορίαι, VII (Πολύμνια), 168
Η Κέρκυρα, παρόλο που ήταν μια υπολογίσιμη δύναμη τον 5ο αι. π. Χ. δεν επιθυμούσε να συγκρουστεί με τις δύο υπερδυνάμεις του ελληνικού κόσμου, την Αθήνα και την Σπάρτη. Η αντιμετώπιση του οστρακισμένου μεγάλου Αθηναίου πολιτικού Θεμιστοκλή είναι ενδεικτική της πολιτικής που εφάρμοζε.
«Οι Σπαρτιάτες έστειλαν στην Αθήνα πρέσβεις και κατηγορούσαν το Θεμιστοκλή ότι ήταν και αυτός μπλεγμένος στην υπόθεση του μηδισμού του Παυσανία με βάση τα στοιχεία που προέκυψαν από τις έρευνές τους και προέβαλαν την αξίωση να τιμωρηθεί και ο Θεμιστοκλής με τον ίδιο τρόπο (δηλαδή να θανατωθεί). Ο Θεμιστοκλής έτυχε εκείνο τον καιρό να είναι εξοστρακισμένος και να ζει στο Άργος ταξιδεύοντας σε διάφορες πόλεις της Πελοποννήσου. Οι Αθηναίοι έστειλαν μαζί με τους Σπαρτιάτες που ήταν πρόθυμοι να τον κυνηγήσουν, ανθρώπους με την εντολή να τον συλλάβουν όπου τον πετύχουν και να τον οδηγήσουν στην Αθήνα. Ο Θεμιστοκλής το πληροφορήθηκε έγκαιρα και φεύγει από την Πελοπόννησο και πηγαίνει στην Κέρκυρα, της οποίας ήταν ευεργέτης[3]. Οι Κερκυραίοι όμως με τον ισχυρισμό ότι φοβούνταν να τον κρατήσουν και να τον προστατεύσουν, γιατί αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα να κάνουν εχθρούς τους Αθηναίους και τους Σπαρτιάτες τον μεταφέρουν στην απέναντι στεριά. Εκείνοι που είχαν πάρει εντολή να τον συλλάβουν, καθώς τον καταδίωκαν έχοντας πληροφορίες για το που πήγαινε κάθε φορά, ο Θεμιστοκλής σε μια δύσκολη στιγμή καταφεύγει στον Άδμητο, το βασιλιά των Μολοσσών που ήταν εχθρός του. Ο Άδμητος έτυχε να απουσιάζει εκείνη τη στιγμή και ο Θεμιστοκλής πρόσπεσε ικέτης στη βασίλισσα. Εκείνη τον συμβούλευσε να πάρει το παιδί τους στα χέρια τους και να καθίσει ικέτης στην εστία. Λίγο αργότερα γύρισε ο Άδμητος…. Όταν αργότερα έφτασαν οι Αθηναίοι και οι Σπαρτιάτες, παρόλο που επίμονα και με απειλές του ζήτησαν το Θεμιστοκλή , εκείνος δεν τους τον παρέδωσε αλλά επειδή ο Θεμιστοκλής ήθελε να πάει στο βασιλιά των Περσών, τον έστειλε δια ξηράς στην Πύδνα, που ανήκε στο βασίλειο του Αλεξάνδρου του Α, γιου του Αμύντα, βασιλιά των Μακεδόνων, και βρισκόταν στο Αιγαίο πέλαγος»
Θουκυδίδης, Ι, 135-136
[1] Την ηροδότεια περιγραφή ακολουθεί και ο Διόδωρος ο Σικελιώτης 11.15 κ.ε.
[2] Αξίζει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με τον Θουκυδίδη Α, 37-43, οι Κορίνθιοι δεν κατέκριναν τους Κερκυραίους για τον εγωισμό και το ρόλο τους στη διάρκεια των Περσικών πολέμων. Όμως η δυσαρέσκεια και η υποψία των υπόλοιπων Ελλήνων ήταν γεγονός. Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη Α, 32, μαθαίνουμε ότι οι Κερκυραίοι πρέσβεις παραδέχτηκαν ότι η παραδοσιακή πολιτική της απομόνωσης που ακολουθούσαν (splendid isolation : W. How-J. Wells, A Commentary on Herodotus, Oxford, 1912, τ. ΙΙ, σελ. 202-203) ήταν μια αποτυχία. Είναι πιθανόν όμως ότι η Κέρκυρα δεν επιθυμούσε να στείλει το ναυτικό της εναντίον των Περσών, τη στιγμή μάλιστα που η ίδια το χρειαζόταν για τη δική της άμυνα εναντίον των Καρχηδονίων.
[3] Ο αρχαίος Σχολιαστής αναφέρει ότι ο Θεμιστοκλής απέτρεψε την τιμωρία των Κερκυραίων για τη στάση που κράτησαν στους Μηδικούς πολέμους. Αντίθετα ο Πλούταρχος (Θεμιστοκλής, ΚΔ, 1) αναφέρει ότι ο Θεμιστοκλής ως κριτής σε μια διένεξη Κέρκυρας-Κορίνθου έλυσε το ζήτημα ευνοϊκά προς την Κέρκυρα. Για το πλαίσιο της ιστορικής αφήγησης σχετικά με τον Παυσανία και Θεμιστοκλή βλ. S. Hornblower, A Commentary on Thucydides, Oxford 1991, Ι, σελ. 125 κ. Ε.
Στο συνέδριο που έγινε το 481 π. Χ. στον Ισθμό της Κορίνθου από πολλές ελληνικές πόλεις- κράτη ενόψει της επερχόμενης περσικής απειλής αποφασίστηκε να σταμα-τήσουν οι εχθροπραξίες μεταξύ των Ελλήνων (όπως για παράδειγμα μεταξύ Αθηναίων και Αιγινητών), να σταλούν κατάσκοποι στην Ασία, για να εξακριβώσουν τη δύναμη του Πέρση βασιλιά, και τέλος να στείλουν απεσταλμένους στη Γέλα της Σικελίας, στην Κέρκυρα και στην Κρήτη για να ζητήσουν βοήθεια.
« Οι Κερκυραίοι άλλη απάντηση έδωσαν στους αγγελιοφόρους και άλλα έπραξαν… Οι Κερκυραίοι υπόσχονταν και να στείλουν βοήθεια και να αγωνιστούν λέγοντας μάλιστα πως δεν μπορούν να ανεχτούν να καταστρέφεται η Ελλάδα. Η δική της αποτυχία θα σημάνει και τη δική τους υποδούλωση την επόμενη κιόλας μέρα. Έπρεπε λοιπόν να βοηθήσουν όσο μπορούσαν. Όμως, όταν ήρθε η ώρα να βοηθήσουν, άλλα είχαν στο νου τους: εξόπλισαν εξήντα πολεμικά πλοία και με βαριά καρδιά ανοίχτηκαν στο πέλαγος και όταν έφτασαν στην Πελοπόννησο, κοντά στην Πύλο και στο Ταίναρο σταμάτησαν τα καράβια τους αναμένοντας με ανησυχία την έκβαση του πολέμου. Δεν είχαν ελπίδες πως οι Έλληνες θα νικήσουν αλλά ότι ο Ξέρξης θα κυριαρχούσε και θα εξουσίαζε ολόκληρη την Ελλάδα. Αυτή την τακτική ακολούθησαν για να μπορούν να λένε στον Πέρση τα εξής : «Βασιλιά, εμείς, παρόλο που οι Έλληνες προσπάθησαν να μας προσεταιριστούν στον πόλεμο αυτό και διαθέτουμε πολύ μεγάλη δύναμη και θα μπορούσαμε να προσφέρουμε τα περισσότερα πλοία, μετά την Αθήνα φυσικά, δε θελήσαμε να εναντιωθούμε σε σένα και να κάνουμε κάτι που θα σε δυσαρεστήσει». Με τέτοια λόγια ήλπιζαν να αποκομίσουν περισσότερα οφέλη από τους άλλους κι αυτό , πιστεύω, θα γινόταν. Για τους Έλληνες από την άλλη επινόησαν μια δικαιολογία την οποία και χρησιμοποίησαν. Στις κατηγορίες δηλαδή που διατυπώθηκαν γιατί δεν έσπευσαν να βοηθήσουν οι Κερκυραίοι ισχυρίστηκαν ότι εξόπλισαν εξήντα τριήρεις, όμως τα μελτέμια τους εμπόδισαν να περάσουν τον κάβο Μαλιά (Μαλέα): αυτός και ήταν ο λόγος που δεν έφτασαν στη Σαλαμίνα και δεν πήραν μέρος στη ναυμαχία και όχι η κακή τους πρόθεση. Με αυτά τα τεχνάσματα απαλλάχτηκαν από τις πιέσεις των άλλων Ελλήνων»[2].
Ηρόδοτος, Ιστορίαι, VII (Πολύμνια), 168
Η Κέρκυρα, παρόλο που ήταν μια υπολογίσιμη δύναμη τον 5ο αι. π. Χ. δεν επιθυμούσε να συγκρουστεί με τις δύο υπερδυνάμεις του ελληνικού κόσμου, την Αθήνα και την Σπάρτη. Η αντιμετώπιση του οστρακισμένου μεγάλου Αθηναίου πολιτικού Θεμιστοκλή είναι ενδεικτική της πολιτικής που εφάρμοζε.
«Οι Σπαρτιάτες έστειλαν στην Αθήνα πρέσβεις και κατηγορούσαν το Θεμιστοκλή ότι ήταν και αυτός μπλεγμένος στην υπόθεση του μηδισμού του Παυσανία με βάση τα στοιχεία που προέκυψαν από τις έρευνές τους και προέβαλαν την αξίωση να τιμωρηθεί και ο Θεμιστοκλής με τον ίδιο τρόπο (δηλαδή να θανατωθεί). Ο Θεμιστοκλής έτυχε εκείνο τον καιρό να είναι εξοστρακισμένος και να ζει στο Άργος ταξιδεύοντας σε διάφορες πόλεις της Πελοποννήσου. Οι Αθηναίοι έστειλαν μαζί με τους Σπαρτιάτες που ήταν πρόθυμοι να τον κυνηγήσουν, ανθρώπους με την εντολή να τον συλλάβουν όπου τον πετύχουν και να τον οδηγήσουν στην Αθήνα. Ο Θεμιστοκλής το πληροφορήθηκε έγκαιρα και φεύγει από την Πελοπόννησο και πηγαίνει στην Κέρκυρα, της οποίας ήταν ευεργέτης[3]. Οι Κερκυραίοι όμως με τον ισχυρισμό ότι φοβούνταν να τον κρατήσουν και να τον προστατεύσουν, γιατί αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα να κάνουν εχθρούς τους Αθηναίους και τους Σπαρτιάτες τον μεταφέρουν στην απέναντι στεριά. Εκείνοι που είχαν πάρει εντολή να τον συλλάβουν, καθώς τον καταδίωκαν έχοντας πληροφορίες για το που πήγαινε κάθε φορά, ο Θεμιστοκλής σε μια δύσκολη στιγμή καταφεύγει στον Άδμητο, το βασιλιά των Μολοσσών που ήταν εχθρός του. Ο Άδμητος έτυχε να απουσιάζει εκείνη τη στιγμή και ο Θεμιστοκλής πρόσπεσε ικέτης στη βασίλισσα. Εκείνη τον συμβούλευσε να πάρει το παιδί τους στα χέρια τους και να καθίσει ικέτης στην εστία. Λίγο αργότερα γύρισε ο Άδμητος…. Όταν αργότερα έφτασαν οι Αθηναίοι και οι Σπαρτιάτες, παρόλο που επίμονα και με απειλές του ζήτησαν το Θεμιστοκλή , εκείνος δεν τους τον παρέδωσε αλλά επειδή ο Θεμιστοκλής ήθελε να πάει στο βασιλιά των Περσών, τον έστειλε δια ξηράς στην Πύδνα, που ανήκε στο βασίλειο του Αλεξάνδρου του Α, γιου του Αμύντα, βασιλιά των Μακεδόνων, και βρισκόταν στο Αιγαίο πέλαγος»
Θουκυδίδης, Ι, 135-136
[1] Την ηροδότεια περιγραφή ακολουθεί και ο Διόδωρος ο Σικελιώτης 11.15 κ.ε.
[2] Αξίζει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με τον Θουκυδίδη Α, 37-43, οι Κορίνθιοι δεν κατέκριναν τους Κερκυραίους για τον εγωισμό και το ρόλο τους στη διάρκεια των Περσικών πολέμων. Όμως η δυσαρέσκεια και η υποψία των υπόλοιπων Ελλήνων ήταν γεγονός. Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη Α, 32, μαθαίνουμε ότι οι Κερκυραίοι πρέσβεις παραδέχτηκαν ότι η παραδοσιακή πολιτική της απομόνωσης που ακολουθούσαν (splendid isolation : W. How-J. Wells, A Commentary on Herodotus, Oxford, 1912, τ. ΙΙ, σελ. 202-203) ήταν μια αποτυχία. Είναι πιθανόν όμως ότι η Κέρκυρα δεν επιθυμούσε να στείλει το ναυτικό της εναντίον των Περσών, τη στιγμή μάλιστα που η ίδια το χρειαζόταν για τη δική της άμυνα εναντίον των Καρχηδονίων.
[3] Ο αρχαίος Σχολιαστής αναφέρει ότι ο Θεμιστοκλής απέτρεψε την τιμωρία των Κερκυραίων για τη στάση που κράτησαν στους Μηδικούς πολέμους. Αντίθετα ο Πλούταρχος (Θεμιστοκλής, ΚΔ, 1) αναφέρει ότι ο Θεμιστοκλής ως κριτής σε μια διένεξη Κέρκυρας-Κορίνθου έλυσε το ζήτημα ευνοϊκά προς την Κέρκυρα. Για το πλαίσιο της ιστορικής αφήγησης σχετικά με τον Παυσανία και Θεμιστοκλή βλ. S. Hornblower, A Commentary on Thucydides, Oxford 1991, Ι, σελ. 125 κ. Ε.
